Leggjumst saman á árarnar og bætum lífskjör

Mikil samstaða ríkir um það markmið að lífskjör almennings á Íslandi verði sambærileg við það sem best gerist í nálægum ríkjum. Undanfarin ár hefur Ísland þó færst neðar á alþjóðlegum listum yfir þá mælikvarða sem endurspegla lífskjör. Mikilvægt er að snúa þeirri þróun við. Til að svo geti orðið þarf að bæta skilyrði til verðmætasköpunar.

Í ríkjum, þar sem hagsæld er hvað mest, er stöðugleiki grundvöllur framfara. Áhersla er lögð á að hagkerfi séu opin og samkeppnishæfni atvinnulífsins er höfð í fyrirrúmi við mótun efnahagsstefnu. Þrátt fyrir að skipan ríkisstjórna breytist, er lítt eða ekkert hróflað við helstu þáttum sem tryggja efnahagslegan stöðugleika. Með þeim hætti er skapað fyrirsjáanlegt og hagfellt efnahagsumhverfi fyrir fyrirtæki og heimili viðkomandi landa. Þessi grundvallarsjónarmið ættu að vera Íslendingum fyrirmynd á komandi árum.

Í því felst að kjarasamningar byggja á sameiginlegri sýn aðila vinnumarkaðarins um aukinn kaupmátt til lengri tíma. Hækkanir nafnlauna eru hóflegar og ef miðað er við íslenska samninga eru þær lágar. Reynsla nágrannaríkjanna hefur sýnt að þetta er vænleg leið til að auka kaupmátt og bæta lífskjör. Samningsaðilar forðast í lengstu lög að ógna efnahagslegum stöðugleika. Víðast hvar hafa menn bitra reynslu af óstöðugleika, hárri verðbólgu og endalausu kapphlaupi við að ná í skottið á sér. Og það sem meira er: Menn hafa lært af reynslunni.

Samhliða bættu vinnulagi í kjarasamningagerð þarf að tryggja að aðrir þættir hagkerfisins styðji við efnahagslegan stöðugleika. Gjaldeyrishöftin verður að afnema og um leið þarf að móta trúverðuga umgjörð og framtíðarsýn í peningamálum. Festa í fjármálum hins opinbera leikur ekki síður veigamikið hlutverk. Velferð verður seint tryggð með ósjálfbærri skuldasöfnun ríkis og sveitarfélaga. Þvert á móti er það ávísun á ófarir, eins og dæmin sanna.

Eftir því sem óvissa minnkar og skýr langtímasýn tekur við, aukast fjárfestingar. Samkeppnishæfni fyrirtækja eykst og störfum fjölgar. Með ýmsum ráðum er hvatt til fjárfestinga erlendra aðila hér á landi. Aukin efnahagsleg umsvif draga úr hallarekstri og skuldum hins opinbera og smám saman skapast svigrúm til nýrrar uppbyggingar. Hagvöxtur eykst og lífskjör batna samhliða.

Aftur í fremstu röð
Ísland getur komist að nýju í fremstu röð. Tækifærin búa í fólkinu, landinu, hafinu og orkunni. En verkefnin eru ærin og krefjast samstöðu, festu og þess að menn hafi ætíð gætur á því hvert stefnt er. Þess vegna vilja Samtök atvinnulífsins nálgast kjarasamninga á annan hátt en áður. Þess vegna hafði Viðskiptaráð Íslands frumkvæði að úttekt McKinsey á samkeppnishæfni Íslands. Þess vegna er vinna á vegum Samráðsvettvangs um aukna hagsæld svo mikilvæg þar sem fjölmargir móta tillögur um framtíðarsýn um efnahagsmál og á öðrum sviðum þar sem úrbóta er þörf.

Í þessu ljósi ber að skoða ósk samtaka okkar og ASÍ til ríkisstjórnarinnar um sameiginlega úttekt á stöðu aðildarviðræðna við ESB. Liður í úttektinni er einnig að kanna kosti og galla þeirra leiða sem koma til greina til að tryggja stöðugleika í verðlags-, gengis- og peningamálum og festu í stjórn efnahagsmála, en einnig til að skapa atvinnulífinu samkeppnishæfa umgjörð og búa heimilum lífskjör í fremstu röð.

Við teljum enn mikilvægt að úttekt sem þessi sé unnin í samstarfi stjórnvalda, aðila vinnumarkaðarins og fleiri öflugra hagsmunasamtaka. Við trúum því að þótt ágreiningur kunni að vera um einstök atriði á þeirri leið sem vörðuð verður þá sé almenn samstaða um hvaða markmiðum skuli náð.

Samstarf getur einungis verið af hinu góða, skapað gagnsæi um ólíka valkosti, dregið fram hvar raunverulegur ágreiningur liggur og greitt fyrir lausn mála. Þannig mun leiðin að markmiðinu styttast og hagur fólks og fyrirtækja batna fyrr en ella.  

Björgólfur Jóhannesson, formaður Samtaka atvinnulífsins, og Hreggviður Jónsson, formaður stjórnar Viðskiptaráðs Íslands.
Greinin birtist í Fréttablaðinu 12. október, bls. 16